موشک "قیام-1" استثنایی ترین موشک ایران
موشک بالستیک "قیام" به علت عدم وجود بالک، ایران را در زمره کشورهای پیشرفته در صنایع نظامی قرار داده است؛ برد قیام 800 کیلومتر بوده و کلاهکی به جرم 746 کیلوگرم را حمل میکند در حالیکه موشک شهاب 2 با کلاهک 750 کیلوگرمی 500 کیلومتر برد دارد.
قیام؛ ترکیب تجربه و فناوری های نو
آخرین نمونه ساخته و معرفی شده از موشک های بالستیک سوخت مایع ایرانی قیام-1 نام دارد که در رده میانبرد طراحی شده و آن را حاصل 25 سال تلاش کشور در زمینه موشک های سوخت مایع بالستیک می دانند. به نظر می رسد این موشک به مرور به طور کامل جایگزین شهاب-2 خواهد شد زیرا در حالی که میزان سرجنگی و قطر این دو یکسان است، تنها با کمی افزایش طول و 100 کیلوگرم افزایش جرم(1.65 درصد بیشتر) به 300 کیلومتر برد بیشتر(60 درصد افزایش) می رسد. این موشک نیز به بیشینه ارتفاع 126 کیلومتر در بیشترین برد خود می رسد.
ویژگی استثنایی این موشک که در نمونه دیگر تا کنون دیده نشده عدم اتکا به بالک های انتهای بدنه برای ایجاد پایداری در طی پرواز است. این کار مزیت هایی از جمله کاهش وزن و بازتاب راداری را به همراه داشته، ذخیره و انبارداری آن را نیز ساده تر می کند. این ویژگی به واسطه دستیابی به فناوری تأمین پایداری و کنترل موشک تنها به واسطه سامانه کنترل بردار رانش در خروجی موتور و کاهش قابل توجه عوامل بروز خطا در این موشک دارد.
همچنین با توجه به جدید بودن این موشک احتمالاً از فناوری های پیشرفته و سامانه های تمام دیجیتال در بخش های الکترونیکی آن استفاده شده و روش های جدید کاهش تلاطم سوخت در مخازن موشک که به کاهش خطا منجر می شود نیز از مواردیست که به کار گرفته شدن آن در موشک قیام محتمل است.
موشک "قیام-1" اولین موشک بالستیک بدون بالک ساخت ایران است که در سال 1390 با موفقیت کامل آزمایش و به هدف از پیش تعیین شده اصابت کرد.
"قیام-1" موشکی با سوخت مایع است که از قابلیت جابجایی و متحرک بودن بهره مند است. این موشک در واقع یکی از منحصر به فرد ترین موشکهای بالستیک ایرانی است که از سیستم جدیدی برای هدایت خود استفاده میکند.
موشک بالستیک "قیام" قابلیت پرتاب از انواع لانچرهای خاص را دارا بوده و سرعت آماده سازی آن به حد اکثر رسیده است.
موشک"قیام 1" موشکی با برد متغیر است، که وجود این قابلیت در آن نکته‌ای حائز اهمیت بشمار می رود.
علاوه بر ویژگی‌های متنوع رادارگریزی در "قیام" ، ویژگی‌های دیگری مثل جنس و مواد این موشک را با سایرموشک ها متفاوت کرده است.
این موشک همزمان با راه اندازی نیروگاه بوشهر آزمایش شد. در آن زمان به علت برخی حساسیت ها اطلاعات چندانی در مورد برد و کلاهک آن ارائه نشد، اما بعدها اطلاعات کلی و سازمان یافته آن در اختیار رسانه های داخلی قرار داده شد و حتی در نمایشگاهی دفاعی در تهران، بَنری که مختصات موشک روی آن نوشته شده بوده نصب شد.
از ویژگی‌های بارز موشک"قیام" این است که احتمال ردیابی، شناسایی و مورد اصابت قرار گرفتن آن توسط سیستم های ضد موشک(مانند پاتریوت، ارو و ...) به علت سرعت بالا هنگام پرتاب، چرخشی شدن، استفاده از آلیاژ خاص و جذاب امواج رادار و به احتمال زیاد استفاده از کلاهک 3 تکه MIRV به شدت کاهش یافته است.
یکی از مهمترین ویژگی‌های این موشک زمین به زمین، عدم وجود بالک است که از لحاظ فنی، نداشتن بالک برای یک موشک بلند برد بسیار قابل توجه و حائز اهمیت است به طوری که در دنیا کشوری که توانایی طراحی و ساخت موشکی بدون بالک با برد بالای هزار کیلومتر را دارا باشد، در زمره کشورهای دارای تکنولوژی بسیار بالا قرار می گیرد. این ویژگی همچنین علاوه بر افزایش سرعت، قابلیت پرتاب موشک از انواع لانچرهای خاص (پرتابگر ها) را به آن می‌دهد.
در فناوری موشک، بالک به عنوان عامل اصلی تعادل در هدایت مسیر است و معمولا پرتاب موفقیت آمیز موشک بدون بالک به سختی صورت می گیرد بنابراین نداشتن بالک در موشک "قیام" ، پیشرفت شگرف جمهوری اسلامی ایران در زمینه سیستم های هدایتی موشک را نوید می دهد.
از دیگر ویژگی های قابل توجه "قیام" ، سیستم نشانه روی هوشمند آن است که ساخت آن منحصر به صنایع دفاعی کشور بوده و زمان آماده سازی این موشک را نسبت به دیگر موشک ها به طور قابل توجه و چشمگیری کاهش می دهد، از فواید این سیستم پرتاب سریع و دور شدن از موقعیت پرتاب است که احتمال شناسایی و مورد هدف قرار گرفتن پرتابگر را به حداقل می رساند.
بارزترین ویژگی موشک قیام که بیشتر مورد توجه قرار گرفته است نداشتن بالک است که قابلیت پرتاب از سیلو های مخصوص، پرتاب از پرتابگر، پرتاب از زیر دریایی و ... را به این موشک می بخشد.
با توجه به شکل ظاهری موشک قیام-1 ممکن است تصور شود که این موشک بر اساس فناوری بکار رفته در موشک شهاب-2 ساخته شده باشد، اما نمی توان قیام را کپی شهاب-2 دانست زیرا ابعاد و طول بیشتری داشته و برد این موشک هم 300 کیلومتر بیشتر از شهاب-2 است، همچنین بالکهای معمول شهاب-2 نیز در ساختار قیام وجود ندارد.
معمولا 3 راه برای افزایش برد موشکها وجود دارد که عبارتند از: کاهش جرم کلاهک و افزایش میزان سوخت، کاهش جرم بدنه و ساختار موشک با حفظ جرم کلاهک و افزودن به جرم سوخت و همچنین افزایش توان موتور موشک.
برد 300 کیلومتری اضافه شده در موشک قیام در حالی تامین شده که وزن کلاهک آن تنها چند کیلوگرم نسبت به شهاب-2 کمتر است .
قیام را بایستی نمونه باز طراحی شده موشک شهاب-2 دانست که مزیتهای بیشتری نسبت به آن دارد.
به نظر میرسد که متخصصان کشورمان با حذف بالک و طراحی بدنه ای سبک توانسته اند فضای بیشتری برای سوختگیری آن تامین کنند.
در این فناوری چند نکته حائز اهمیت به چشم می خورد:
- برد قیام 800 کیلومتر بوده و کلاهکی به جرم 746 کیلوگرم را حمل می کند در حالیکه موشک شهاب-2 با کلاهک 750 کیلوگرمی 500 کیلومتر برد دارد نکته قابل توجه در این موشک این است که با توجه به فناوری در موشک برای تامین 300 کیلومتر برد اضافه نسبت به شهاب-2 لازم است که حدود 1500 کیلوگرم از جرم ساختار موشک کاسته شده و همین میزان سوخت به آن تزریق شود.
- بدنه شهاب-2 از فولاد ساخته شده است اما اطلاعاتی در مورد جنس بدنه قیام در دست نیست، البته به لحاظ ظاهری حذف بالکها کمک شایانی به کاهش وزن بدنه موشک کرده است.
- قیام از کلاهکی جداشونده استفاده میکند، تصاویر این موشک نشان می دهد که کلاهک قیام بسیار شبیه به کلاهکهایی است که در موشکهای قدر- سجیل و شهاب-3B هم وجود دارد.
جدایی کلاهک در این فناوری باعث افزایش دقت اصابت به هدف در این موشک می شود، البته در صورت جدا نشدن کلاهک از موشک نیز دقت آن از موشکهای شهاب-2 به علت بدنه کوچکتر بیشتر است.
لازم بذکر است چنانچه بدنه موشک از مواد سبک ساخته شده باشد باید کلاهک آن پیش از رسیدن به ارتفاع پایین از موشک جدا شود.
طبق اطلاعات منتشره سرعت موشک قیام با سرعت شهاب-2 برابر بوده و این در حالیست که که طول و برد آن بیشتر است، این نکته می تواند مبین این مسئله باشد که متخصصین کشورمان علاوه بر کاهش جرم بدنه توان موتور را هم افزایش داده اند که با توجه به توانایی بالای کشورمان در فناوری نظامی این کار چندان دور از ذهن نیست.
برد 800 کیلومتری "قیام" توانایی استراتژیک جمهوری اسلامی ایران را برای هدف قرار دادن منافع دشمن در این محدوده به شکل قابل توجهی افزایش داده است.
در راستای تبلیغات منفی غرب علیه کشورمان، رسانه های خارجی طول قیام را کوتاهتر از شهاب-2 معرفی کردند اما در بنر نصب شده در نمایشگاه دفاعی ایران طول آن 5 متر بزرگتر از طول شهاب-2 ذکر شده و وزن آن نیز تنها 100 کیلوگرم بیشتر از شهاب-2 است.
اطلاعات منتشر شده طول موشک "قیام" را 16 متر ذکر کرده، که 5 متر از شهاب-2 بزرگتر است، طبعا این افزایش طول ناشی از افزایش ظرفیت مخازن و حجم سوخت موشک برای پیمایش مسیر طولانی تر است.
تصور می شود حذف بالکها در جهت سبکتر شدن بدنه موشک صورت گرفته باشد که این کاهش وزن به کاربر اجازه سوخت گیری بیشتر داده و منجر به افزایش طول مخازن نسبت به موشکهای نسل قبل شده است. این کاهش وزن احتمالا باید حدود 1 تن یا بیشتر باشد تا بتواند باعث افزایش 300 کیلومتری برد موشک شود.
"قیام-1" در قسمت های مختلفی همچون موتور،سیستم های هدایتی و کنترل پروازی و کلاهک دچار تغییرات بنیادین گشته است که این تغییرات با توجه به مصاحبه سردار وحیدی وزیر دفاع کشورمان مبنی بر اینکه "قیام-1" بخشی از نسل جدید موشک های سطح به سطح جمهوری اسلامی با سوخت مایع است که به طور کامل در داخل کشور طراحی و ساخته شده است همخوانی دارد.
مزایای "قیام" نسبت به شهاب-2 عبارتست از: برد بیشتر، دقت بیشتر، سطح مقطع راداری کمتر و سکوهای شلیک متنوعتر.
همانطور که اشاره شد موشک "قیام" قابلیت شلیک از سکوهای سیار و ثابت زمینی را دارد اما مهمترین قابلیتی که در آینده میتوان برای آن در نظر گرفت این است که این موشک در دریا نیز قابلیت شلیک داشته باشد. بدنه کوچک "قیام" برای حمل کانتیری بر روی کشتی‌های تجاری و نظامی و سکوهای پرتاب زیردریایی بسیار مناسب است و می تواند مانند تجربه موشکهای آر-27 روسی یا موشک دانوش نیروی دریایی هند در دریا نیز مورد استفاده قرار گیرد.
البته این نکته تا حد زیادی از سوی مقامات نظامی کشورمان تایید شده و با توجه به عزم جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به فناوریهای پیشرفته دریایی، حضور موشکهایی در کلاس "قیام" و یا کلاسهای بالاتر در دریاهای آزاد و آبهای سرزمینی علاوه بر اینکه کاهش نیاز به موشکهای کلاس سجیل و شهاب، قدرت مانور موشکی ایران را هم به نحو موثری افزایش می دهد.
در پایان می توان گفت با توجه به پیشرفت روز افزون فناوری های نظامی در کشورمان به ویژه در فناوری ساخت موشک، به نظر میرسد که "قیام –1" آخرین موشک از این دست ابتکارات نیست و احتمالا در آینده ای نزدیک شاهد نسل جدید و متفاوت موشک های ایرانی با ویژگی هایی چون رادارگریزی، سرعت لود بسیار بالا، سیستم های هدایتی پیشرفته با بیشترین دقت، کلاهک هایی با سر انفجاری قوی و چند منظوره بود خواهیم بود.
منابع:باشگاه خبرنگاران ؛ خبرگزاری مشرق
