آشنایی با مشخصات فنی قاهر 313

با رونمایی از جدیدترین جنگنده بومی ایرانی با نام "قاهر 313"، اولین گام بلند ایران برای عرض‌اندام در باشگاه جنگنده‌های رادارگریز با قدرت برداشته شد.

توانمندی‌های فنی صنایع دفاعی ایران درخصوص ساخت و تولید هواپیما تا مدت‌های مدید تنها محدود به تعمیرات نه چندان سنگین دوره‌ای بود. اما با پیروزی انقلاب اسلامی و تحریم‌های تسلیحاتی غرب علیه ایران، تلاش وسیعی از سوی مراکز تحقیقاتی و صنعتی نظامی ایران برای ساخت هواپیماهای پیشرفته آغاز شد.
این تلاش‌ها در نهایت به ساخت جنگنده "آذرخش" در دهه هفتاد و جنگنده "صاعقه" در اواسط دهه هشتاد انجامید. روندی که در نهایت به ارائه جنگنده F-313"قاهر" انجامید.

*رادارگریزها؛ رقبای آینده جنگنده‌های ایرانی

جنگنده" F-313 قاهر" در حقیقت نشانه دیگری از روند رو به رشد جنگنده‌های ایران برای مقابله با تهدیدات جدید در عرصه نبردهای هوا پایه است که از فضای حاکم بر نبردهای نوین نشأت می‌گیرد. در حالی که نسل جدید جنگنده‌ها در نبردهای آینده به سمت استفاده از فناوری رادارگریزی و امکان انجام همزمان چند عملیات در ماموریت‌های رزمی حرکت می‌کنند.
در طول سال‌های اخیر صنعت دفاعی کشور، بر روی چند طرح مهم پروازی متمرکز شده بود که یکی از آنها پروژه هواپیمای بدون سرنشین سفره ماهی است که اولین تجربه جمهوری اسلامی ایران در عرصه رادارگریزی پرنده‌هاست.
همزمان با این پروژه، پرنده‌های دیگری نیز در دستور کار گرفتند که بعضاً طرح اولیه و یا ماکت این پروژه‌ها در رژه‌های مختلف نیروهای مسلح به نمایش درآمد.
در یکی از این پرنده‌ها که به همراه ماکت سفره ماهی در رژه نیروهای مسلح به نمایش درآمد، فرم بدنه و استفاده از اصول طراحی هواپیماهای پنهان کار(رادارگریز) گویای این بود که متخصصان عرصه دفاع بر روی موضوع رادارگریزی متمرکز شده‌اند.

مهندس حسن پروانه، مدیر عامل صنایع هوایی ایران و طراح هواپیمای جنگنده قاهر اف- 313 در خصوص روند ساخت این جنگنده گفت: ما مسیری طولانی را طی کرده ایم تا به این مقطع رسیده ایم. ابتدا از اورهال و تعمیرات اساسی شروع کردیم که خود کار بزرگی بود که در گذشته توسط خارجی ها انجام می شد. پس از آن وارد مهندسی معکوس یکی از هواپیماهای موجود و ساخت جنگنده آذرخش شدیم. در بازه ساخت آذرخش و صاعقه نیز کارهایی روی هواپیمای تذرو انجام شد که پس آن وارد ساخت صاعقه شدیم که خود شامل طراحی و ساخت صاعقه 1 و توسعه آن توسط نیروی هوایی و وزارت دفاع شدیم.

در این پرنده دقیقاً شکل سکان عمودی به صورت V با فاصله از هم قرار گرفته که این موضوع علاوه بر افزایش توان مانور پرنده، موجب کاهش بازتاب راداری آن نیز می‌شود.
با مشاهده ماکت این هواپیما و مقایسه آن با "قاهر 313" می‌توان گفت که شاید بیشترین تجربیات به دست آمده از این پروژه‌ها، نقش اصلی را در طراحی و ساخت "قاهر313" ایفا کرده است.
اینها در حالیست که برخی از جنگنده‌های مشابه غربی و شرقی نیز در ابتدا امتحان خود را درقالب مدل‌های کوچکتر پس داده و سپس در مدل‌های بزرگ تر شبیه‌سازی شدند.

 *دماغه محدب و سطوح تند؛ راز خفاکاری قاهر

اولین نکته ای که در نمای خارجی جنگنده F-313 قاهر جلب توجه می کند، تلاش طراحان این هواپیما برای کاهش سطح مقطع راداری(RCS) این هواپیما بوده است. بنا بر اصول اولیه فناوری خفاکاری، استفاده از زوایای تند و سطوح شیبدار به همراه استفاده از مواد جذب کننده امواج راداری اصلی راه کاهش پراکنش امواج راداری است.
یک بدنه متقارن به همراه سطوح تخت و بدون زائده های بیرونی و امکان حمل سلاح های هوایی در حفره‌های داخلی امکان کاهش سطح مقطع راداری را تا حداقل ممکن فراهم می کند.
استفاده از بال های V شکل و بدنه مایل به جلو و طراحی تیز زوایای حمله، از دیگر نکاتی است که در طراحی بدنه این هواپیما مورد توجه قرار گرفته است.
البته استفاده از کانارد در لبه جلویی هواپیما می‌تواند، یک نکته منفی در خاصیت خفاکاری این بدنه محسوب شود، اما در هر صورت طراحان این هواپیما مجبور بودند تا بین توان خفاکاری و مانورپذیری این جنگنده تعادلی را برقرار کنند.
از دیگر نکات قابل توجه در طراحی این جنگنده استفاده از دماغه محدب است که البته استفاده از چنین طراحی در نمونه های مشابه هواپیماهای اینچنینی از جمله f-22 آمریکایی و pakfa روسی نیز به چشم می‌خورد.

 *جایگاه ورودی های هوا، امتیاز اصلی قاهر

یکی از نکات مهم در طراحی جنگنده خفاکار، کاهش انعکاس راداری دریچه‌های ورودی هوا و موتور هواپیما است، چرا که معمولا میزان انعکاس امواج راداری از این قسمت هواپیما برای شناسایی هواگرد در حال حرکت از سوی رادار جستجوگر کفایت می‌کند.
از آنجا‌ که نحوه طراحی دریچه‌های ورودی هوا در تحویل هوای ورودی به موتور هواپیما و عملکرد بهینه آن در سرعت‌های مختلف پروازی بسیار حائز اهمیت است، هرگونه تغییر در دریچه‌های ورودی هوا باید با توجه به این اصل مهم انجام شود. حتی در جنگنده F-117 نایت هاوک به بهای کاهش سرعت هواپیما به زیر سرعت صوت با نصب توری‌هایی در ورودی هوا میزان انعکاس امواج راداری به شدت کاهش یافته است.
در هواپیمای F-313 قاهر برای اولین بار در یک هواپیمای پنهانکار دریچه‌های ورود هوا در بالای بدنه قرار گرفته است. در کنار این، ورودی‌های هوا به سمت جلو کشیده شده‌اند تا روند تحویل هوا به موتورهای هواپیما بدون هیچ مشکلی ادامه پیدا کند.
تدبیر دیگری که برای کاهش امواج راداری دراین جنگنده در نظر گرفته شده است، ایجاد پیچش در مخروط داخلی ورودی هوا است. در کنار سطح داخلی این مخروط نیز با مواد جاذب رادار (RAM) است.
شبیه‌سازی متعدد رایانه‌ای توسط نرم‌افزارهای رایانه‌ای نشان می‌دهد که پس از دوبار تضعیف امواج راداری هیچ موج قدرتمندی برای بازگشت به منبع انتشار و کشف محل هواگرد باقی نمی‌ماند.

 *اولین جنگنده مجهز به کانارد

یکی دیگر از ویژگی‌های ممتاز جنگنده قاهر، استفاده از کانارد یا پیش بال در افزایش مانور‌پذیری این هواپیما است. هیچ کدام از جنگنده‌های غربی و شرقی ایرانی که در خدمت نیروی هوایی ایران قرار دارند، به کانارد یا پیش بال مجهز نیستند و قاهر، اولین جنگنده از این نوع در ایران محسوب می‌شود.
استفاده از پیش بال یا کانارد سبب توزیع هوا به زیر بال و مجرای ورودی هواپیما می‌شود و بهبود عملکرد پروازی را به‌دنبال خواهد داشت.
وجود کانارد در این هواپیما از آنجا ضروری جلوه می‌کند که پرواز در ارتفاع پایین یکی از مهم‌ترین مأموریت‌هایی است که برای این هواپیما تعریف شده است.
وجود کانارد، موجب پایداری هواپیما در سرعت‌های بالا و ارتفاع پایین شده و بهبود عملکرد هوایی را به‌دنبال دارد که به طور حتم مد نظر طراحان این هواپیما بوده است.
*آنچه که بدنه را می‌سازد

یکی دیگر از پیشرفت‌های بزرگ که با ساختن این جنگنده نصیب ایران شده است، رشد قابل توجه صنایع هوایی ایران در فناوری مواد مرتبط با مواد پنهانکار است. گرچه سابقه فناوری مواد پنهانکار در دنیا به دَه‌ها سال قبل باز می‌گردد، اما هنوز هم به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم در صنایع هوایی پیشرفته محسوب می‌شود.
توانمندی استفاده از چنین فناوری به گونه‌ای که امکان مونتاژ این جنگنده در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم شود، جزو امتیازهایی است که عملیاتی شدن تولید انبوه این جنگنده را در کوتاه مدت فراهم می‌کند.
 
*موتوری در عمق بدنه

جنگنده قاهر جنگنده‌ای تک موتوره است که موتور آن به‌صورت عمیق در داخل جنگنده قرار گرفته است. گرچه یک موتوره بودن چنین جنگنده‌ای می تواند، سبب کاهش بقا‌پذیری آن شود اما مزایای چشم‌گیری نیز به همراه دارد.
موتور این جنگنده می‌تواند با بالاترین رانش ممکن امکان پرواز در ارتفاع پایین را فراهم کرده و مانور‌پذیری موثر جنگنده را فراهم کند.
 
*چشم تیزبین قاهر در کمین دوردست‌ها

سامانه‌های اویونیکی این هواپیما از چند نمایشگر چند کاره دیجیتال تشکیل شده است که بر خلاف سامانه‌های آنالوگ و رقمی، امکان انتقال اطلاعات در کوتاه‌ترین زمان ممکن را به خلبان فراهم می‌کند.
سامانه راداری این هواپیما با توانایی جست و جو و کشف اهداف راداری در فضای فراتر از دید، امکان کشف و درگیری با اهداف کشف شده و هدایت موشک‌های هدایت شونده توسط امواج راداری را فراهم می‌کند.

خرید جنگنده توانمندی نیست، باید بر اساس نیاز خودمان طراحی می کردیم!

مهندس پروانه با اشاره به اینکه، ممکن است کشورهایی هواپیماهای پیشرفته ای را از کشورهای ابرقدرت خریداری کنند اما مطمئنا در مقابله با آن ابرقدرت نمی‌توانند مقابله کنند تاکید کرد: ما به خلاف کشورهای دیگر به دنبال این موضوع رفتیم که بر اساس شرایط خود بتوانیم توانمندی های خود را ارتقاء دهیم. شرایط ما به صورتی است که نباید وارد عرف ها و تقارن موجود شرق و غرب بشویم بلکه باید به صورت نامتقارن و بر اساس شرایط دفاعی کشور خودمان و منحصر به فرد جنگنده های خود را طراحی کنیم.

ویژگی های منحصر به فرد قاهر اف 313

وی که در برنامه تلویزیونی ثریا سخن می‌گفت با تشریح نیازمندی ها و ویژگی های این جنگنده جدید، گفت: برای یک جنگنده نیاز است که با سرعت و غافل گیر کننده عمل کند؛ لذا ما باید در طراحی هواپیمای قاهر سطح مقطع راداری را کاهش می دادیم و همچنین ما به دنبال آن بودیم که این هواپیما بتواند در ارتفاع پست پرواز کند بدون آنکه نگرانی ای از بابت ایجاد مشکل برای موتور داشته باشیم. از سوی دیگر طراحی ظاهری این هواپیما نیز کاملا منحصر به فرد است و با نمونه های نام برده شده توسط رسانه های داخلی و خارجی فاصله زیادی به لحاظ طراحی دارد.

قبل از انقلاب اجازه تعمیر هواپیما هم نداشتیم، الان هواپیما می سازیم

امیر سرتیپ دوم خلبان محمد قره باغی، معاون عملیات نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران هم در این برنامه ویژه در رابطه با نیروی هوایی و صنایع هوایی گفت: در قبل از انقلاب مستشاران آمریکایی در کشور حضور داشتند و نیروهای کشور ما حتی حق نداشتند که قطعه ای را تعمیر کرده و یا دخالتی انجام بدهند. پس از انقلاب اسلامی پرسنل نیروی هوایی به آن خودباوری رسیدند که تنها راه پیش رو، خودکفایی و روی پا ایستادن است و لازم است که قطع وابستگی اتفاق بیفتد.

امیر قره باغی با اشاره به تدبیر حضرت امام و همت پرسنل نیروی در رابطه با خودکفایی در نیروی هوایی گفت: به مرور پس از انقلاب و در دوره دفاع مقدس، برخی از قطعات برای تعمیرات استفاده شد و برخی از هواپیما ها تعمیر شد در حالی که بر اساس فرمول های آن روز این هواپیما ها باید زمین گیر می شدند ولی الان بعد از گذشت 34 سال هنوز آن هواپیماها در حال کار هستند و نه تنها تعمیر اساسی می شوند بلکه جلوتر رفته و وارد ساخت و تولید تجهیزات و هواپیماهای جدید نیز شده ایم.

معاون عملیات نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بر آمادگی کامل نیروی هوایی برای دفاع از کشور تاکید کرد و گفت: با توانی که در این 34 سال ایجاد شده است ما آمادگی 100 درصد داریم و این توانمندی و آمادگی در همه زمینه ها و ابعاد چه در حوزه تجهیزات و چه در حوزه تسلیحات و سامانه های هواپیماهای مختلف وجود دارد. ما در کنار تجهیزات و تسلیحات چیزی داریم که دیگر کشورها آنها را ندارند و آن ایمان و خودباوری است که نیروهای ما دارند و دشمنان خیلی از ناحیه تجهیزات ما نگران نیستند و آنها از ایمان و توکل نیروهای ما بر خداوند می ترسند.

هر طرحی علیه کشورمان پیش بینی شود در نطفه عقیم خواهد شد

وی همچنین فعالیت های نیروی هوایی در دوران صلح را نیز تشریح کرد و گفت: طی سال های گذشته نیروهای کشور بیکار نبوده اند و برای به روز نگه داشتن تجهیزات و تسلیحات تلاش کرده اند و ما در حوزه هایی مانند رادارها، جنگ الکترونیک و تسلیحات و تجهیزات مختلف پیشرفت های خوبی داشته ایم این کار نیازمند آن است که ما آمادگی 100 درصدی و تمرینات و طرح ریزی های متعددی داشته باشیم. با این تلاش ها اجازه نخواهیم داد که کسی فکر تعرض به آسمان و خاک کشورمان را به ذهن خود برساند و هر طرحی که ممکن است که علیه کشورمان استفاده شود پیش بینی شده و در نطفه عقیم خواهد شد.

قره باغی به آمادگی خلبانان نیروی هوایی نیز اشاره داشت و گفت: یک نیروی نظامی برای حفظ آمادگی خود باید تمرین های مختلفی داشته باشد. در حوزه خلبانی نیز آموزش خلبانان به خوبی در داخل کشور انجام می شود و خلبانان ما الزامات و دوره های مختلفی را باید بگذارند.

چک لیست هواپیماها با خون خلبانان نوشته شده است

وی همچنین با اشاره به مراحل ساخت یک جنگنده گفت: برای ساخت یک هواپیما مراحل مختلفی از طراحی تا ساخت و تست طی می شود. اما مرحله تست یکی از خطرناک ترین قسمت هاست. تعبیری وجود دارد که چک لیست هواپیماها با خون خلبانان نوشته شده است. یک خلبان تست کار بسیار خطرناکی انجام می دهد که برای اولین بار با هواپیمایی می پرد که تا کنون پرواز نکرده است و عملا از جان خود مایه می گذارد.

نیروی هوایی، نوک پیکان نیروهای نظامی کشور

امیر سرتیپ دوم خلبان والی اویسی، خلبان پیش کسوت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران میهمان دیگر برنامه ثریا بود که به ذکر خاطراتی از دوران دفاع مقدس و توانمندی های نیروی هوایی کشورمان پرداخت و گفت: ساختار نیروی هوایی به گونه ای است که در ماموریت ها ابتدا و پیش از همه باید وارد عمل شود. در زمان جنگ برای شناسایی و طراحی عملیات ابتدا لازم است که هواپیماهای شناسایی وارد عمل شوند و پس از آن نیز برای عملیات باید نیروی هوایی پیش از همه وارد عمل شود و این نشان می دهد که نیروی هوایی نقش نوک پیکان را برای نیروهای نظامی کشور دارد. در ابتدای انقلاب با وجود شرایط تحریم نیروی هوایی به سرعت وارد میدان کارزار شد و ماموریت های اصلی را انجام داد.

تدبیر برجسته شهید بابایی برای حفظ رگ حیات کشور علی رغم مخالفت برخی ها

اویسی با اشاره به ماموریت های نیروی هوایی در دوران دفاع مقدس گفت: در جنگ یکی از ماموریت های نیروی دریایی حفاظت از نفتکش هایی بود که باید نفت را از جزیره خارک به تنگ هرمز برای فروش حمل می کرد که در وضعیت جنگ این فروش نفت نقش رگ حیات را ایفا می کرد. با تدابیر شهید بابایی هواپیماهای اف 14 به پایگاه هوایی بوشهر منتقل شد که این رگ حیاتی حفظ شود.

تدبیر شهید بابایی استراتژی دشمن را به هم ریخت

وی ادامه داد: امریکایی های پیش بینی کرده بودند که هواپیماهای اف 14 در اصفهان مورد استفاده قرار بگیرد اما شهید بابایی علی رغم برخی مخالفت ها و سنگ اندازی ها این هواپیماها را برای کاهش زمان و همچنین کاهش تعداد پروازها به بوشهر منتقل کرد و این کار استراتژی دشمن را کاملا به هم ریخت. این درحالی بود که دشمن هواپیماهای سوپر اتاندارد و موشک های اگزو3 را برای زدن کشتی و قطع رگ حیاتی ما به منطقه آورده بود ولی وقتی هواپیماهای اف 14 زیر 10 دقیقه به منطقه می رسد عملیات های آنها لغو شده و نیروهای تهاجمی آنها باز می گشتند.

تبدیل موشک زمین به هوا به موشک هوا به هوا به واسطه شدت محدودیت ها

این خلبان پیش کسوت به محدودیت فراوان کشورمان در دوره دفاع مقدس نیز اشاره کرد و گفت: ما در آن موقع حتی از نظر موشک نیز در مضیقه جدی بودیم و اگر هدفی را 100 درصد مطمئن به اصابت آن نبودیم موشک را شلیک نمی کردیم و مجبور بودیم که از فاصله نزدیک به هدف شلیک کنیم با اینکه بسیار خطرناک بود، زیرا شرایط ما مانند دشمن نبود زیرا اگر یک هواپیما از آنها سرنگون می شد دو هواپیمای دیگر به آنها داده می شد اگر یک موشک می زدند 10 موشک دیگر برای آنها فراهم می شد. ما حتی مجبور شدیم که از موشک های زمین به هوا به عنوان موشک های هوا به هوا استفاده کنیم.

نفوذ به بصره با بیشترین سرعت

این خلبان دوران دفاع مقدس با ذکر خاطره ای دیگر به اقتدار نیروی هوایی ارتش اشاره کرد و گفت: در عملیاتی دیگر صدام گفته بود که هر کس بتواند به بصره نفوذ کند من حقوق یک ماه کل نیروی هوایی را به او هدیه می دهم و 150 دقیقه بعد سه فروند هواپیمای کشورمان وارد عمل شده و به بصره نفوذ کردند.

منابع:پایگاه خبری پویش و خبرگزاری تابناک

http://www.tabnak.ir/fa/news/302826/%D8%AC%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1-313

http://www.ghatreh.com/news/nn12940580/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%AE%D8%B5%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D9%86%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1